از ابتدای شیوع بیماری کووید-19 و همه گیری جهانی، سوالی اساسی ایجاد شد. این‌که چرا اثرات عفونت ناشی از این بیماری در گروهی از بیماران شدید و تهدید کننده زندگی است، درحالی‌که برخی دیگر هیچ علامت خاصی نداشته و یا در بدترین حالت، بیماری خفیفی را تجربه می‌کنند. بر اساس مطالعات تنها حدود ۲۰ درصد از مبتلایان به کووید-19 برای معالجه به بیمارستان مراجعه می‌کنند و در حدود ۵ درصد نیز دچار پنومونی یا ذات‌الریه شده و علائم شدیدی از خود نشان می‌دهند و به اکسیژن نیاز دارند. همچنین بیمارانی که به نوع شدیدی از بیماری فوق مبتلا می‌شوند، طیفی وسیع از علائم ازجمله التهاب مغز یا آنسفالیت را نیز دارند که به سردرگمی و کاهش هوشیاری منجر می‌شود.


این موضوع مهم، موجب شد که تیمی پژوهشی از دانشگاه در مطالعه‌ای مروری به موشکافی مطلب پرداخته و علل بروز انواع شدید و خفیف بیماری کووید-19 در افراد مختلف را بررسی کنند. پژوهشگران گروه ویروس شناسی دانشگاه برای انجام این مطالعه مروری، مقالات معتبر نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی لاتین و گزارش‌های سازمان‌های معتبر بهداشتی را جمع‌آوری کرده و به شکل علمی، ارزیابی کردند.


بنا بر نتایج این تحقیق، یکی از مهم‌ترین عوامل میزان ویروس ورودی به بدن است. به‌طور متوسط تعداد ذرات ویروسی مورد نیاز برای ایجاد عفونت به «دوز عفونی» معروف است که با توجه به سرعتی که بیماری کووید-19 در حال گسترش است، نسبتاً کم است و در برخی منابع، ۱۰۰۰ ذره ویروسی ذکر شده است.


دکتر مهرداد روانشاد در این خصوص گفت: ویروس کرونا، یک ویروس RNA تک رشته است که توانایی جهش سریعی دارد و این جهش‌ها می‌توانند به گسترش راحت‌تر و بیماری شدیدتر منجر شوند.


وی افزود: عامل دیگری که در بروز انواع شدید یا خفیف بیماری کووید-19 مؤثر است، تنوع ژنتیکی و سیستم ایمنی افراد گوناگون است. تنوع ژنتیکی و پیشینه قومی می‌تواند در شدت بیماری کووید-19 تاثیرگذار باشد. از طرفی به نظر می‌رسد افرادی که به بیماری شدید مبتلا هستند، پاسخ ایمنی تغییر یافته را حتی در مراحل اولیه بیماری نشان می‌دهند. آن‌ها سلول‌های ایمنی در گردش کمتری دارند، که قادر نیستند ویروس را به‌طور مؤثر کنترل کنند و در عوض از یک التهاب شدید ناشی از عاملی به نام سایتوکاین رنج می‌برند.


روانشاد ضمن اشاره به عامل بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مرتبط با آن‌ها که خود در تضعیف سیستم ایمنی نقش دارند، جنسیت را نیز از عوامل مهم تاثیرگذار بر شدت بیماری کووید-19 برشمرد و اظهار داشت: درحالی‌که به نظر می‌رسد مردان و زنان با میزان تقریباً یکسانی به کرونا مبتلا می‌شوند، در اکثر کشورها نسبت یا درصد میزان مرگ‌ومیر در مردان بیشتر است و این موضوع احتمالاً به دلیل عادت‌های ناسالم و شیوه زندگی نامناسبی است که در مردان بیش از زنان وجود دارد. برای مثال مصرف مشروبات الکلی به تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماری‌های دستگاه تنفس و ذات‌الریه منجر می‌شود. همچنین مصرف دخانیات در آقایان بیشتر از خانم‌هاست که این امر موجب بروز بیماری‌های ریوی و کاهش تحمل و توانایی بدن در مقابله با اثرات بسیار مخرب ویروس در ریه و سایر ارگان‌های بدن می‌شود.


محققان دانشگاه در پایان با توجه به این نتایج، مناسب‌ترین استراتژی در شرایط نبود واکسن و درمان مناسب را، کاهش سرعت انتشار ویروس و به حداقل رساندن تعداد افرادی که مستعد ابتلا به بیماری شدید هستند دانستند.


پژوهشگران دانشگاه با توجه به اهمیت بالای عفونت کووید و ارتباط مستقیم فاکتورهای میزبانی با شدت بیماری بر اهمیت پرونده سلامت تاکید کرده و پیشنهاد دادند سیاستمداران و مدیران اجرای پروژه پرونده سلامت ایرانیان را فعال کنند، تا نه‌تنها افراد مستعدتر به بیماری شدید شناسایی شوند، بلکه مدیریت درمانی مناسب‌تری برای فرد اتخاذ شود.