نشست گفت‌و‌گو درباره تعاملات فرهنگی ادبی ایران و تاجیکستان به همراه رونمایی از کتاب «زرافشان شعر» با حضور دکتر ابراهیم خدایار، عضو هیئت علمی دانشگاه و رایزن سابق فرهنگی ایران در تاجیکستان و نظام‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران و به همراه هیئت مهمانان تاجیک روز  جمعه بیست‌ودوم اردیبهشت ‌ماه همزمان با سومین روز نمایشگاه کتاب برگزار شد.
دکتر ابراهیم خدایار نویسنده کتاب «زرافشان شعر» در ابتدای این نشست گفت: من حدود ۲۵، ۲۶ سال است که با منطقه آسیای مرکزی ارتباط دارم. سال ۱۳۷۶ اولین بار به ترکمنستان رفتم و سال ۱۳۷۸رایزن فرهنگی ایران در ازبکستان شدم؛ که زادگاه نخست شعر فارسی است و ما آن را مادر شهر فرهنگی ایران می‌دانیم. سه سال از زندگی من آنجا گذشت و همان‌جا به راهنمایی شفیعی کدکنی رساله دکتری‌ام را تالیف و در دانشگاه تهران دفاع کردم.
خدایار افزود: حس من به این منطقه سرشار از ذوق و شوق و افتخار است.  مثل کسی که به دامان مادر خود برگشته است. این حس را در نویسندگان و شاعران تاجیک نیز می‌بینید که پس از هفتاد سال در حکومت شوروی به استقلال رسیدند. بسیاری از بزرگان آن‌ها وقتی به ایران آمدند همین حس را داشتند .
رایزن اسبق فرهنگی ایران در تاجیکستان ادامه داد: هر فرهنگی نیاز به پاسداری از زبان دارد و اگر روزی پاسداران زبان به اهمیت تاریخ و اعتبار آن پشت کنند فرهنگ آن از بین می‌رود. تا زمانی که فردوسی هست زبان فارسی پابرجا می‌ماند. اگر فردوسی‌ها نباشند فارسی از بین می‌رود.
وی اظهار کرد: اگر امروز به خوارزم بروید کسی فارسی صحبت نمی‌کند. مگر فردوسی آنجا نبود؟ بود اما کسانی از تبار فردوسی نبودند تا از فرهنگ خود دفاع کنند. بنابراین کسانی مانند گل‌رخسار برای ما اهمیت دارند، چراکه پاسدار  مرز‌های زبانی و فرهنگی ما هستند. در واقع گل‌رخسار زندگی در دوره کمونیسم را به یک مرداب گندیده تشبیه و عنوان کرده است که ما را فریب دادند و نتوانستیم از آن مرداب به دریا برسیم.
وی ادامه داد: گل‌رخسار تنها کسی است که یک قدم فرهنگی را در شاهنامه ساخته است، به نام «شاهنامه وطن» و همه را دعوت کرده است که در این وطن باید زندگی کرد؛ جایی که مرزها اهمیت ندارد و تنها چیزی که ما را به یک‌رنگی و وحدت دعوت می‌کند، اسطوره‌های ما هستند.
دکترخدایار افزود: من سه مفهوم وطن جغرافیایی، وطن تاریخی و وطن فرهنگی را تقسیم‌بندی کرده‌ام. در این کتاب منظور از وطن تاریخی، اسطوره است و منظور از وطن فرهنگی، کشاندن تاریخ به امروز است. امیدواریم خوانندگان با خواندن آن به گستره مرزهای تاریخی ما آگاه و متوجه شوند ما کسانی را در آن سوی جیحون داریم که از ما بیشتر به زبان، فرهنگ، نژاد و قومیت خود اهمیت می‌دهند.
سفیر جمهوری تاجیکستان هم که در این نشست حضور داشت در ادامه گفت: ۳۲ سال از استقلال تاجیکستان می‌گذرد ولی پیوند ما با ایران بسیار طولانی است. چر‌اکه تاریخ و زبان و ارزش‌های فرهنگی و دین مشترک داریم و این ارزش‌ها بستر مناسبی برای تقویت ارتباط در حوزه فرهنگ است.
زاهدی ادامه داد: در طول ۳۲ سال استقلال تاجیکستان ما با ایران همکاری‌های گسترده داشتیم. در طول این سال‌ها تعاملات فرهنگی ما به طور گسترده جلو می‌رفت و عامل گسترش همکاری‌های فرهنگی ما وجود بستر مساوی در زبان، تاریخ و مفتخر تاریخ مشترک فرهنگی ما بود. به‌علاوه در طول این سال‌ها قدم‌های استوار به سمت گسترش همکاری‌های فرهنگی برداشتیم؛ به‌خصوص با آغاز فعالیت دولت سیزدهم و سفر آقای رییسی به تاجیکستان و این سفر نطقه‌عطفی در تاریخ تاجیکستان بود.
سفیر تاجیکستان اظهار کرد: در دو سال اخیر ما هفته‌های فرهنگی را در کشور‌هایمان برگزار کردیم و نماینده‌های هر دو کشور در برنامه‌های فرهنگی در کشور یکدیگر حضور فعال و گسترده داشتند. تاجیکستان در جشنواره‌های ایران شرکت فعال داشت. همین نمایشگاه کتاب تهران که ده روز تهران را به مرکز داد و ستد فرهنگی تبدیل می‌کند. این تنها نمایشگاه نیست بلکه جشن علم و دانش و معرفت است.
زاهدی اشاره کرد: همکاری‌های ادبی بین اهل قلم و شعرا و ادبای دو کشور در سال‌های اخیر  بیشتر شده است. در چهار سال اخیر آثار شصت نویسنده از تاجیکستان در ایران چاپ شده‌اند. چاپ و نشر کتاب های شاعران تاجیکستان از آغاز استقلال تاجیکستان ادامه داشت و هنوز ادامه دارد. تقریبا آثار تمام شاعران و ادیبان تاجیکستان در ایران به نشر رسیده‌اند. همچنین آثار بزرگان ادبیات معاصر ایران نیز در تاجیکستان به چاپ می‌رسد و استقبال بسیار گسترده پیدا کرده است.
سفیر تاجیکستان گفت: آشنایی و آگاهی مردم تاجیکستان نسبت به ادبیات معاصر ایران بیشتر از آشنایی ایرانی‌ها از ادبیات معاصر تاجیکستان است. حتی در کتاب‌های درسی مکاتب تاجیکستان،  بعضی آثار ادبیات ایران وارد شده است. این دلیل آگاهی و گسترش همکاری‌های ما و دستاورد‌های ماست.
وی با اشاره به نشر آثار ادیبان دو کشور در کشور یکدیگر گفت: چیزی که امروز گویاست، تحقیق نویسندگان تاجیکستان و ایران در کشور‌های یکدیگر است. ما باید نقبی در تعاملات ادبی خود داشته باشیم و پژوهش و تحقیق آثار را گسترده‌تر کنیم.
زاهدی ادامه داد: گل‌رخسار از پیشکسوتان نظم معاصر تاجیکستان است. شصت الی هفتاد سال پیش، دوره‌ای در ادبیات معاصر تاجیکستان بود که مزیت‌های زیادی برای این کشور داشت؛ دوره مسدودی بود که بعد از خروشچف فضا کمی بازتر شد و ادبیات معاصر تاجیک نیز متحول شد. تا آن زمان نظم و نثر معاصر تاجیک در برابر استالین و خروشچف، هویت ملی کمرنگی داشت و نظم آن هویت‌زدوده بود. این نظم نشان از هویت ملی و ارزش های بزرگ آریایی و ایرانی نداشت. از همین دوره یعنی دوره‌ای که گل رخسار قدم گذاشت یا زمانی که بعضی شاعران نام‌آور تاجیک روی کار آمدند و در ادبیات نقش داشتند، دوره بازیابی هویت ملی در نظم تاجیک اتفاق می‌افتد.
سفیر تاجیکستان تصریح کرد: استاد در کتابشان ناسیونالیسم فرهنگی را نام بردند. من ترجیح می‌دهم از روند رجوع به گذشته پرافتخار فرهنگی استفاده کنیم؛ همان گذشته‌ای که ما ایرانیان یک‌تن بودیم امروز هم یک‌تن هستیم. اما آن زمان در یک مرز قرار داشتیم. با رجوع به آن مرز‌ها و ارزش‌ها و هویت مشترک را آغاز کردیم.
زاهد‌ی در پایان گفت: این روند بعدتر با تلاش و کوشش شاعران و نویسندگان جدید رو به‌فزونی گذاشت و در زمان استقلال تاجیکستان گسترده‌تر شد. امروز وقتی شعر شاعران تاجیک را می‌خوانی تاجیک بودن شاعر را احساس می‌کنی؛ یعنی همان شکاف و فاصله‌ای که بین گذشته پرافتخار ما و ارزش‌های مشترک فرهنگی ما که آن زمان شایع بود، از بین رفته ‌است. بهترین دلیل رجوع ما به گذشته و بازسازی هویت ملی ما در نظم، همین آثار هستند که می‌توان آثار گل‌‌رخسار را جزوی از آن دانست. در واقع این کتاب دریچه‌ای برای را‌ه‌اندازی تحقیق و ادبیات دو کشور است.